Bạch truật, tên khoa học Atractylodes macrocephala, là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Đây là thân rễ phơi khô của cây bạch truật, thường được sử dụng trong các bài thuốc bổ tỳ, kiện vị, tiêu thũng, và hỗ trợ tiêu hóa. Cây được trồng phổ biến ở Trung Quốc, một số vùng miền núi phía Bắc Việt Nam.

Dưới đây là những công dụng nổi bật của bạch truật:

1. Kiện tỳ, bổ khí

• Hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể, ăn kém, mệt mỏi: Bạch truật giúp tăng cường chức năng tỳ vị (lá lách, dạ dày).
• Thường kết hợp với các vị thuốc bổ khí như nhân sâm, cam thảo trong các bài thuốc bồi bổ.

2. Tiêu thực, chống đầy bụng

• Giúp tiêu hóa tốt hơn: Dùng trong các trường hợp ăn không tiêu, chướng bụng, buồn nôn.
• Hỗ trợ điều trị tiêu chảy do tỳ hư, kém hấp thu.

3. Lợi thủy, tiêu thũng (giảm phù)

• Có tác dụng làm tiêu phù nề do ứ nước, tỳ yếu không chuyển hóa được thủy dịch.
• Dùng trong các trường hợp tiểu tiện ít, phù mặt, phù chân tay nhẹ.

4. An thai

• Bạch truật có tác dụng an thai, giảm triệu chứng động thai (ra huyết, đau bụng lâm râm trong thai kỳ).
• Thường kết hợp với hoàng kỳ, tục đoạn trong bài thuốc an thai.

5. Tác dụng kháng khuẩn, chống viêm (trong nghiên cứu hiện đại)

• Một số nghiên cứu cho thấy bạch truật có khả năng ức chế vi khuẩn đường ruột, tăng cường miễn dịch nhẹ.
• Có hoạt tính chống viêm, hỗ trợ chống oxy hóa.

Lưu ý khi sử dụng:

• Không dùng cho người âm hư, táo bón, miệng khô do nhiệt, vì bạch truật có tính ấm, khô.
• Cần phân biệt rõ giữa bạch truật (vị thuốc) và thương truật (Atractylodes lancea), vì tuy cùng họ nhưng tác dụng có phần khác nhau.
• Nên dùng theo đúng liều lượng và hướng dẫn của thầy thuốc Đông y.
• Dùng dạng thuốc sắc, viên hoàn, hoặc kết hợp với các vị khác trong bài thuốc tổng hợp.